اهداف و راهبردهاي سياست خارجي جمهوري اسلامي ايران(4)
اهداف و راهبردهاي سياست خارجي جمهوري اسلامي ايران(4)
اهداف و راهبردهاي سياست خارجي جمهوري اسلامي ايران(4)
نويسنده:هادي شجاعي*
5. حمايت از انتفاضه فلسطين
امام راحل (قدس سره)در مورد حمايت از انتفاضه فلسطين، ملتهاي مسلمان را خطاب قرار داده و مي فرمايند:
تاكي سرزمين قدس، فلسطين، لبنان و مسلمانان مظلوم آن ديار در زير سلطه جنايتكاران به سربرند و شما تماشاچي باشيد و بعضي حكام خائن شما آتش بيار آنان باشند؟ تا كي قريب يك ميليارد مسلمان در جهان و قريب صد ميليون عرب با كشورهاي وسيع و ذخاير بي پايان، شاهد چپاولگريهاي شرق و غرب و ستمگريها و قتل عامهاي غيرانساني آنان و تفاله هاي آنان باشند؟ تا كي به جاي مقابله با دشمنان اسلام و براي نجات قدس، از اسلحه گرم و قدرت نظامي و الهي غفلت نموده و با كارهاي سياسي و برخوردهاي سازشكارانه با ابرقدرتها وقت گذرانده و به اسرائيل مهلت جنايتهاي بي امان داده و شاهد قتل عامها بايد بود؟ بايد براي آزادي قدس از مسلسل هاي متكي برايمان و قدرت اسلام استفاده و بازيهاي سياسي را كه از آن بوي سازشكاري و راضي نگه داشتن ابرقدرتها به مشام مي رسد كنار گذاشت.(1)
برخي از راه‌كارهاي اين راهبرد عبارتند از:
1. طرح دائمي مسئله فلسطين در مجامع جهاني؛
2. فعال كردن سازمان كنفرانس اسلامي در مسئله فلسطين؛
3. حمايت سياسي، مالي و فكري از انتفاضه فلسطين؛
4. هماهنگ كردن گروههاي فلسطيني و رفع اختلافات آنها؛
5. سرمايه گذاري در جهت تهييج و هدايت افكار عمومي ملتهاي مسلمان و نخبگان دنياي اسلام براي حمايت از انتفاضه؛
6. افزايش رايزني ها و درگير كردن كشورهاي بزرگ اسلامي(تركيه، پاكستان و...) درقضيه فلسطين.
6. اعمال تدابير بازدارنده
بازدارندگي «مجموعه اي از تدابير است كه هدف آن، اقناع دشمن نسبت به اين امر است كه اگر بخواهد وارد جنگ شود، ضرر خواهد كرد و يا دست كم دريابد كه خسارت
اين كار، از سود احتمالي آن بيشتر است».(2)
اصل سوم قانون اساسي جمهوري اسلامي ايران، در بندهاي 11، 12، 13 و 14دولت را ملزم مي كند تا با توسعه همه جانبه كشور در بخشهاي نظامي، اقتصادي و...موجبات بازدارندگي و ازآن طريق، حفظ تماميت ارضي كشور و نظام اسلامي را فراهم آورد.(3)
برخي از راه‌كارهاي اين راهبرد عبارتند از:
1. افزايش قدرت نظامي، اقتصادي، سياسي و...؛
2. بالا بردن هزينه تعرض به منافع ايران؛
3. قدرت نمايي نظامي، سياسي و...؛
4. يافتن شركا و دوستان جديد در اقصا نقاظ عالم؛
5. مديريت نياز كشورهاي سلطه گر به ايران، براي حل مشكلاتشان در منطقه؛
6. بردن خطوط درگيري به خارج از مرزهاي جغرافياي ايران؛
7. شبكه سازي از نيروهاي هوادار جمهوري اسلامي ايران در منطقه؛
8. حضور قدرتمند در سازمانهاي بين المللي.
7. گسترش همكاري هاي منطقه اي
مقام معظم رهبري با تأکيد بر فرامين حضرت امام خميني(قدس سره) مبني بر تقويت روابط خارجي سالم، دوستانه و محبت آميز با كشورهاي مسلمان و همسايه مي فرمايند:
«در سياست خارجي محور اصلي حركت ما از آغاز انقلاب ايجاد روابط متين و منطقي با همه كشورهايي بوده كه مايل بودند انقلاب ما را و كشور ما را و ملت ما را در همان موضع شايسته اي كه ازآن برخوردارند، قرار بدهند و به چشم احترام به اين همه نگاه كنند. در سياست خارجي ما كشورهاي همسايه نقش برجسته اي داشتند. كشورهايي كه با ما روابط دوستانه و صميمانه اي را از آغاز انقلاب ابراز مي كردند نقش ويژه اي داشتند.
كشورهاي غيرمتعهد و كشورهايي كه آماده بودند به صورت مستقل و جدا از تصميم گيريهاي قدرتهاي متخاصم با ما درباره ما تصميم بگيرند نقش ويژه اي داشتند. ما در سياست خارجي خودمان اين اولويت ها را همواره مورد نظر قرار داديم. در منش سياست خارجي ما حساسيت در مقابل تجاوز نقش بخصوصي داشته. ما همواره كوشش كرديم از اول انقلاب در هر نقطه اي كه يك نيروي متجاوز به خودسري و قلدري مشغول است آن را عيب و زشت بشماريم»(4)
برخي از راه‌كارهاي اين راهبرد عبارتند از:
1. تلاش براي گسترش فعاليت سازمانهايي مانند اكو و گروه دي8؛
2. تأسيس اتحاديه هاي سياسي، اقتصادي و...كه همه يا اكثر كشورهاي منطقه را دربرگيرد؛
3. جلوگيري از ايجاد منازعات و تلاش براي حل اختلافات در ميان كشورهاي منطقه؛
4. شناسايي و در اختيار گرفتن بازارهاي منطقه؛
5. گسترش صنعت توريسم در بين كشورهاي منطقه؛
6. تلاش براي هماهنگ كردن كشورهاي منطقه در جهت مبارزه با تروريسم منطقه اي؛
7. افزايش سطح تعاملات تكنولوژيك، در زمينه فناوري هاي نو با كشورهاي منطقه؛
8. افزايش رايزني ها با كشورهاي منطقه در مورد مسائل بين المللي؛
9. سرمايه گذاري بر روي نخبگان و افكار عمومي كشورهاي منطقه؛
8. اتحاد و ائتلاف با دولتهاي همسو
جمهوري اسلامي ايران نه تنها در عرصه دوجانبه گرايي،
بلكه در عرصه چند جانبه گرايي به موفقيتهاي چشمگيري نايل آمده است.
امام خميني(قدس سره) روابط خارجي جمهوري اسلامي ايران را بر پايه احترام متقابل مي داند و مي فرمايد: «اسلام با همه كشورهايي كه در جهان هستند مي خواهد دوست باشد و دولت اسلامي با همه ملتها، با همه دولتها مي خواهد كه تفاهم و ارتباط صحيح داشته باشد، در صورتي كه آنها متقابلاً احترام دولت اسلامي را مراعات كنند»(5)
برخي از راه‌كارهاي اين راهبرد عبارتند از:
1. يافتن شركا و دوستان جديد؛
2. حضور در مناطق حساس جهان(آمريكاي لاتين، آسياي جنوب شرقي و...)؛
3. افزايش سطح تعاملات فرهنگي، اقتصادي، سياسي و...با كشورهاي دوست؛
4. تأسيس اتحاديه اي با حضور دولتهاي دوست و همسو در نقاط مختلف جهان؛
5. افزايش رايزني هاي ديپلماتيك.
9. حضور در مناطق حساس جهان
مقام معظم رهبري در ديدار با سفرا و متوليان سياست خارجي با تأکيد براين نكته مي فرمايند:
...ما تقويت روابط با اروپا را بايد جدي بگيريم. البته من تقويت روابط با آسيا را هم يك اصل بسيار مهمي مي دانم...ما بايد به آسيا يك نگاه جدي بكنيم. البته اين هم سياست امروز ما نيست، اين سياست اواخر زمان امام است(ره) است كه ما بارها برآن تأکيد كرده ايم...ما بايد به اروپايي ها تفهيم كنيم كه غرب مساوي با آمريكا نيست، كه اگر چنانچه آمريكا حذف شد ما با غرب قهريم؛ نه، خود اروپايي ها هم قبول ندارند.(6)
برخي از راه‌كارهاي اين راهبرد عبارتند از:
1. شناسايي مناطق استراتژيك و نقاطي كه در چشم انداز آينده دنيا اثرگذار خواهند بود؛
2. تهيه چند طرح جامع، با تمركز بر نقاط مهم جهان، براي حضور همه جانبه در آن مناطق؛
3. تأسيس و گسترش فعاليت نمايندگي هاي سياسي جمهوري اسلامي در مناطق مهم جهان؛
4. افزايش سطح تعاملات اقتصادي.
10. ايجاد بلوك هاي جديد قدرت
امام خميني(قدس سره) درباره برهم خوردن نظم بين المللي حاكم وتولد نظام بين المللي وبلوك هاي قدرت جديد، توسط انقلاب اسلامي ايران مي فرمايد:
ما معادله جهاني و معيارهاي اجتماعي و سياسي اي كه تا به حال به واسطه آن تمام مسائل جهان سنجيده مي شده است را شكسته ايم. ما خود چارچوب جديدي ساخته ايم كه درآن عدل را ملاك دفاع، و ظلم را ملاك حمله گرفته ايم. از هر عادلي دفاع مي كنيم و برهر ظالمي مي تازيم؛ حال شما اسمش را هرچه مي خواهيد بگذاريد. ما اين سنگ را بنا خواهيم گذاشت. اميد است كساني پيدا شوند كه ساختمان بزرگ سازمان ملل و شوراي امنيت و سايرسازمانها و شوراها را براين پايه بنا كنند، نه بر پايه نفوذ سرمايه داران و قدرتمندان كه هر موقعي كه خواستند هركسي را محكوم كنند، بلافاصله محكوم نمايند.(7)
برخي از راه‌كارهاي اين راهبرد عبارتند از:
1. افزايش سطح همكاري هاي سياسي، اقتصادي و... با كشورهاي مستقل و همسو؛
2. تأسيس اتحاديه اي فراگير از كشورهاي نيرومند و
همسو درآمريكاي لاتين، آسياي جنوب شرقي، آفريقا؛
3. تبليغ و نهادينه كردن تفكر ايجاد بلوك جديد قدرت در ميان كشورهاي دوست و همسو؛
4. درگير كردن كشورهاي همسو در مسائل بين الملل مورد نظر؛
5. تلاش در جهت تقويت سياسي، اقتصادي و تكنولوژيك كشورهاي مستقل و همسو؛
6. حضور فعال و همه جانبه در منطقه آمريكاي لاتين، آسياي جنوبي شرقي و آفريقا؛
7. حمايت از كشورهاي مستقل در مقابل نظام سلطه.
امام راحل (قدس سره)در مورد حمايت از انتفاضه فلسطين، ملتهاي مسلمان را خطاب قرار داده و مي فرمايند:
تاكي سرزمين قدس، فلسطين، لبنان و مسلمانان مظلوم آن ديار در زير سلطه جنايتكاران به سربرند و شما تماشاچي باشيد و بعضي حكام خائن شما آتش بيار آنان باشند؟ تا كي قريب يك ميليارد مسلمان در جهان و قريب صد ميليون عرب با كشورهاي وسيع و ذخاير بي پايان، شاهد چپاولگريهاي شرق و غرب و ستمگريها و قتل عامهاي غيرانساني آنان و تفاله هاي آنان باشند؟ تا كي به جاي مقابله با دشمنان اسلام و براي نجات قدس، از اسلحه گرم و قدرت نظامي و الهي غفلت نموده و با كارهاي سياسي و برخوردهاي سازشكارانه با ابرقدرتها وقت گذرانده و به اسرائيل مهلت جنايتهاي بي امان داده و شاهد قتل عامها بايد بود؟ بايد براي آزادي قدس از مسلسل هاي متكي برايمان و قدرت اسلام استفاده و بازيهاي سياسي را كه از آن بوي سازشكاري و راضي نگه داشتن ابرقدرتها به مشام مي رسد كنار گذاشت.(1)
برخي از راه‌كارهاي اين راهبرد عبارتند از:
1. طرح دائمي مسئله فلسطين در مجامع جهاني؛
2. فعال كردن سازمان كنفرانس اسلامي در مسئله فلسطين؛
3. حمايت سياسي، مالي و فكري از انتفاضه فلسطين؛
4. هماهنگ كردن گروههاي فلسطيني و رفع اختلافات آنها؛
5. سرمايه گذاري در جهت تهييج و هدايت افكار عمومي ملتهاي مسلمان و نخبگان دنياي اسلام براي حمايت از انتفاضه؛
6. افزايش رايزني ها و درگير كردن كشورهاي بزرگ اسلامي(تركيه، پاكستان و...) درقضيه فلسطين.
6. اعمال تدابير بازدارنده
بازدارندگي «مجموعه اي از تدابير است كه هدف آن، اقناع دشمن نسبت به اين امر است كه اگر بخواهد وارد جنگ شود، ضرر خواهد كرد و يا دست كم دريابد كه خسارت
اين كار، از سود احتمالي آن بيشتر است».(2)
اصل سوم قانون اساسي جمهوري اسلامي ايران، در بندهاي 11، 12، 13 و 14دولت را ملزم مي كند تا با توسعه همه جانبه كشور در بخشهاي نظامي، اقتصادي و...موجبات بازدارندگي و ازآن طريق، حفظ تماميت ارضي كشور و نظام اسلامي را فراهم آورد.(3)
برخي از راه‌كارهاي اين راهبرد عبارتند از:
1. افزايش قدرت نظامي، اقتصادي، سياسي و...؛
2. بالا بردن هزينه تعرض به منافع ايران؛
3. قدرت نمايي نظامي، سياسي و...؛
4. يافتن شركا و دوستان جديد در اقصا نقاظ عالم؛
5. مديريت نياز كشورهاي سلطه گر به ايران، براي حل مشكلاتشان در منطقه؛
6. بردن خطوط درگيري به خارج از مرزهاي جغرافياي ايران؛
7. شبكه سازي از نيروهاي هوادار جمهوري اسلامي ايران در منطقه؛
8. حضور قدرتمند در سازمانهاي بين المللي.
7. گسترش همكاري هاي منطقه اي
مقام معظم رهبري با تأکيد بر فرامين حضرت امام خميني(قدس سره) مبني بر تقويت روابط خارجي سالم، دوستانه و محبت آميز با كشورهاي مسلمان و همسايه مي فرمايند:
«در سياست خارجي محور اصلي حركت ما از آغاز انقلاب ايجاد روابط متين و منطقي با همه كشورهايي بوده كه مايل بودند انقلاب ما را و كشور ما را و ملت ما را در همان موضع شايسته اي كه ازآن برخوردارند، قرار بدهند و به چشم احترام به اين همه نگاه كنند. در سياست خارجي ما كشورهاي همسايه نقش برجسته اي داشتند. كشورهايي كه با ما روابط دوستانه و صميمانه اي را از آغاز انقلاب ابراز مي كردند نقش ويژه اي داشتند.
كشورهاي غيرمتعهد و كشورهايي كه آماده بودند به صورت مستقل و جدا از تصميم گيريهاي قدرتهاي متخاصم با ما درباره ما تصميم بگيرند نقش ويژه اي داشتند. ما در سياست خارجي خودمان اين اولويت ها را همواره مورد نظر قرار داديم. در منش سياست خارجي ما حساسيت در مقابل تجاوز نقش بخصوصي داشته. ما همواره كوشش كرديم از اول انقلاب در هر نقطه اي كه يك نيروي متجاوز به خودسري و قلدري مشغول است آن را عيب و زشت بشماريم»(4)
برخي از راه‌كارهاي اين راهبرد عبارتند از:
1. تلاش براي گسترش فعاليت سازمانهايي مانند اكو و گروه دي8؛
2. تأسيس اتحاديه هاي سياسي، اقتصادي و...كه همه يا اكثر كشورهاي منطقه را دربرگيرد؛
3. جلوگيري از ايجاد منازعات و تلاش براي حل اختلافات در ميان كشورهاي منطقه؛
4. شناسايي و در اختيار گرفتن بازارهاي منطقه؛
5. گسترش صنعت توريسم در بين كشورهاي منطقه؛
6. تلاش براي هماهنگ كردن كشورهاي منطقه در جهت مبارزه با تروريسم منطقه اي؛
7. افزايش سطح تعاملات تكنولوژيك، در زمينه فناوري هاي نو با كشورهاي منطقه؛
8. افزايش رايزني ها با كشورهاي منطقه در مورد مسائل بين المللي؛
9. سرمايه گذاري بر روي نخبگان و افكار عمومي كشورهاي منطقه؛
8. اتحاد و ائتلاف با دولتهاي همسو
جمهوري اسلامي ايران نه تنها در عرصه دوجانبه گرايي،
بلكه در عرصه چند جانبه گرايي به موفقيتهاي چشمگيري نايل آمده است.
امام خميني(قدس سره) روابط خارجي جمهوري اسلامي ايران را بر پايه احترام متقابل مي داند و مي فرمايد: «اسلام با همه كشورهايي كه در جهان هستند مي خواهد دوست باشد و دولت اسلامي با همه ملتها، با همه دولتها مي خواهد كه تفاهم و ارتباط صحيح داشته باشد، در صورتي كه آنها متقابلاً احترام دولت اسلامي را مراعات كنند»(5)
برخي از راه‌كارهاي اين راهبرد عبارتند از:
1. يافتن شركا و دوستان جديد؛
2. حضور در مناطق حساس جهان(آمريكاي لاتين، آسياي جنوب شرقي و...)؛
3. افزايش سطح تعاملات فرهنگي، اقتصادي، سياسي و...با كشورهاي دوست؛
4. تأسيس اتحاديه اي با حضور دولتهاي دوست و همسو در نقاط مختلف جهان؛
5. افزايش رايزني هاي ديپلماتيك.
9. حضور در مناطق حساس جهان
مقام معظم رهبري در ديدار با سفرا و متوليان سياست خارجي با تأکيد براين نكته مي فرمايند:
...ما تقويت روابط با اروپا را بايد جدي بگيريم. البته من تقويت روابط با آسيا را هم يك اصل بسيار مهمي مي دانم...ما بايد به آسيا يك نگاه جدي بكنيم. البته اين هم سياست امروز ما نيست، اين سياست اواخر زمان امام است(ره) است كه ما بارها برآن تأکيد كرده ايم...ما بايد به اروپايي ها تفهيم كنيم كه غرب مساوي با آمريكا نيست، كه اگر چنانچه آمريكا حذف شد ما با غرب قهريم؛ نه، خود اروپايي ها هم قبول ندارند.(6)
برخي از راه‌كارهاي اين راهبرد عبارتند از:
1. شناسايي مناطق استراتژيك و نقاطي كه در چشم انداز آينده دنيا اثرگذار خواهند بود؛
2. تهيه چند طرح جامع، با تمركز بر نقاط مهم جهان، براي حضور همه جانبه در آن مناطق؛
3. تأسيس و گسترش فعاليت نمايندگي هاي سياسي جمهوري اسلامي در مناطق مهم جهان؛
4. افزايش سطح تعاملات اقتصادي.
10. ايجاد بلوك هاي جديد قدرت
امام خميني(قدس سره) درباره برهم خوردن نظم بين المللي حاكم وتولد نظام بين المللي وبلوك هاي قدرت جديد، توسط انقلاب اسلامي ايران مي فرمايد:
ما معادله جهاني و معيارهاي اجتماعي و سياسي اي كه تا به حال به واسطه آن تمام مسائل جهان سنجيده مي شده است را شكسته ايم. ما خود چارچوب جديدي ساخته ايم كه درآن عدل را ملاك دفاع، و ظلم را ملاك حمله گرفته ايم. از هر عادلي دفاع مي كنيم و برهر ظالمي مي تازيم؛ حال شما اسمش را هرچه مي خواهيد بگذاريد. ما اين سنگ را بنا خواهيم گذاشت. اميد است كساني پيدا شوند كه ساختمان بزرگ سازمان ملل و شوراي امنيت و سايرسازمانها و شوراها را براين پايه بنا كنند، نه بر پايه نفوذ سرمايه داران و قدرتمندان كه هر موقعي كه خواستند هركسي را محكوم كنند، بلافاصله محكوم نمايند.(7)
برخي از راه‌كارهاي اين راهبرد عبارتند از:
1. افزايش سطح همكاري هاي سياسي، اقتصادي و... با كشورهاي مستقل و همسو؛
2. تأسيس اتحاديه اي فراگير از كشورهاي نيرومند و
همسو درآمريكاي لاتين، آسياي جنوب شرقي، آفريقا؛
3. تبليغ و نهادينه كردن تفكر ايجاد بلوك جديد قدرت در ميان كشورهاي دوست و همسو؛
4. درگير كردن كشورهاي همسو در مسائل بين الملل مورد نظر؛
5. تلاش در جهت تقويت سياسي، اقتصادي و تكنولوژيك كشورهاي مستقل و همسو؛
6. حضور فعال و همه جانبه در منطقه آمريكاي لاتين، آسياي جنوبي شرقي و آفريقا؛
7. حمايت از كشورهاي مستقل در مقابل نظام سلطه.
پي نوشت ها :
* کارشناس ارشد علوم سياسي، مؤسسه آموزشي و پژوهشي امام خميني(قدس سره) .
1- صحيفه امام، ج15،ص60.
2- لطفعلي لطيفي پاكده، همان، ص34.
3- قانون اساسي، ص44-46.
4- آيت مظفري، همان،ص309.
5- كاظم قاضي زاده، انديشه هاي فقهي- سياسي امام خميني(قدس سره)،ص529.
6- آيت مظفري، همان،ص310.
7- صحيفه امام،ج11،ص160.
مقالات مرتبط
تازه های مقالات
ارسال نظر
در ارسال نظر شما خطایی رخ داده است
کاربر گرامی، ضمن تشکر از شما نظر شما با موفقیت ثبت گردید. و پس از تائید در فهرست نظرات نمایش داده می شود
نام :
ایمیل :
نظرات کاربران
{{Fullname}} {{Creationdate}}
{{Body}}